Мы прывыклі, што ў нас на стале заўсёды ёсць хлеб. Ён аснова нашага харчавання, і нездарма пра яго гавораць, што ён усяму галава. Без яго немагчыма жыць і цяпер нам здаецца, што ў хлебе няма нічога асаблівага, мы проста ўжо прывыклі. А калі задумацца, колькі сіл і часу траціцца на яго вытворчасць? Гэта цяпер працэс збору ўраджаю і вырабу механізаваны, а раней усё гэта рабілася ўручную. Мы павінны сказаць дзякуй тым, хто прыдумаў машыны і абсталяванне, каб аблегчыць працэс вырабу хлеба.

Спачатку бо трэба пасеяць зерне, каб вырасціць пшаніцу. Калі ўмовы надвор’я будуць спрыяльныя, то і ўраджай будзе выдатны. Затым трэба сабраць тое, што ўжо вырасла. Раней людзі ўсё гэта рабілі сваімі рукамі і трацілі на гэта шмат часу і сіл. Зараз гэты працэс стаў нашмат лягчэй, людзей замянілі машыны. Аднак усё адно гэты працэс патрабуе пэўных працоўных выдаткаў.

Калі пшаніцу сабралі, яе трэба павезці на машынах на вытворчасць, дзе з яе вырабяць муку. Для вытворчасці мукі таксама ў свой час было прыдумана пэўнае абсталяванне і будаваліся спецыяльныя цэха. Вось калі будзе выраблена мука, тады ўжо можна і хлеб выпякаць і многае іншае. Для выпечкі хлеба таксама вынайшлі спецыяльныя прылады, а раней выпякалі ў рускай печы. Кажуць, што раней хлеб быў нашмат смачней, чым цяпер.

Як моцна змяніўся працэс вырабу хлеба. Гэта людзі пастараліся, каб палегчыць працу іншых людзей, бо без хлеба мы ўсё роўна не можам жыць. Раней тыя, хто займаліся выпечкай хлеба, трацілі шмат намаганняў, і таму хлеб параўноўваўся ў нейкай ступені з золатам. Зараз вядома стала прасцей, але ўсё роўна столькі ўсяго трэба зрабіць, каб звыклы для нас хлеб з’явіўся на нашых сталах. Мы павінны шанаваць працу тых, хто дорыць нам смачны, мяккі і духмяны хлеб.

Сачыненні пра Хлеб

Са старажытных часоў і ва ўсіх народаў найбольшай сьвятасьцю быў хлеб. Яго прысутнасць спрыяла з’яўленню песень і дум, працягвала радавод, і, наадварот, калі ён знікаў, прыходзіла бяда.

Продкі не толькі ўзьнесьлі заслужаную хвалу жыта-кормильице, але і прызналі яе вечныя заслугі ў лёсе чалавецтва. У зерне, у гэты маленькі тугі слиточек матэрыі столькі ўкладзена жыццёвай мудрасці, дабра і веры ў несьмяротнасьць, што яго таямніца і да гэтага часу здаецца нам магічнай. Усё ў нас ад яго, ад хлеба. А ў тым, і мы самі, кожны з нас — дзіця сваіх бацькоў, свайго народа і хлеба.

З даўніх часоў бацькі прывучалі дзяцей сваіх берагчы хлеб. Яшчэ з малаком маці засвойвае правілы беражлівага стаўлення да святая святых.

Людзей, якія прыйшлі з чыстым сэрцам, добрай місіяй або добрай навіной, на нашай зямлі заўсёды сустракалі хлебам соллю. Караваем дабраслаўлялі маладых, без бохан нельга было зайсці ў новую хату, нараджаўся дзіця — таксама ішлі з хлебам.

Аддамо ж гонар тым, хто выгадаваў яго, рукам, якія падарылі духмяныя, падобныя на сонца, караваі. Здымем перад ім шапкі, ухіл, каб адвечна ён быў на нашым стале, каб не чарсьцьвеў, таму што, як сказаў народныя вусны, калі чарсцвее хлеб — чарсцвеюць душы.

«Хлеб — усяму галава, — так кажуць у нас. Хлебам клянуцца, як імем маці, Радзімы. Таму што хлеб — гэта жыццё, яно вечнае, як маці, як Радзіма.

Чалавек вырошчвае хлеб. А хлеб вырошчвае чалавека. Выхоўвае і правярае яго на сталасць і мужнасць. І гэта таксама вечна, як свет. Хлеб нельга замяніць нічым. Старыя людзі любяць казаць; «Хлеб — гэта святое». Па-відаць, таму, што былі на іх лёсе гады, калі было слова «хлеб», але не было самога хлеба. І яшчэ, па-відаць для таго, каб мы, выходзячы ў свет, раз і назаўжды пранікліся трапятаннем да тых рукам, якія выгадавалі і выпеклі гэты высокі і мяккі хлеб. Ён можа навучыць ўсіх нас паважаць працу і мірнае бясхмарнае неба над галавой.

Хлеб — гэта багацце нашай краіны. І яго трэба берагчы і паважаць. Бо так прыемна бачыць на сваім стале высокі, духмяны каравай. У добрай сям’і хлеб ніколі не будзе черстветь. Але ёсць людзі, якія не паважаюць хлеб, выкідваюць яго, калі ён очерствеет. Яны не паважаюць той доўгі шлях, які прайшоў хлеб, перш, чым патрапіць да стала, той цяжкая праца, які ўкладзены ў яго, самога чалавека. Таму беражыце хлеб — мерка нашай выхаванасці і духоўнасці.

Ён штодня прыходзіць да нас — румяны, цёплы, духмяны, непараўнальны. А яшчэ мае шмат імёнаў — абаранак, булачку, батончык, булачкі, каравай, калач, пасху, пірог. І ўсё ж такі хлеб.

Калі на стале няма хлеба — на ім чагосьці не хапае. Самага галоўнага. Таму што хлеб — тое багацце, дабрабыт. Людзі ласкава і паважліва кажуць пра яго: хлеб — баценька, хлеб — карміцель, хлеб — усяму галава. Спрадвеку народ наш больш за ўсё цаніў хлеб, соль, гонар.

Хлеб суправаджае нас усё жыццё — ад нараджэння да глыбокай старасці. Ва ўсіх народаў ён святы. Хлеб бераглі, у яго гонар складалі гімны, хлебам сустракалі самых дарагіх гасцей. Хлеб неацэнны. Ні праца, ні смерць, ні жыццё, ні вяселле — нічога ў свеце не абыходзіцца без хлеба. Ён самы смачны, ён даражэй золата, надзённы і святой хлеб з нашага поля.

І, каб узараць поле, таксама патрэбен хлеб. І, каб разбіць ворага. Каб перамагчы і выстаяць. Усюды хлеб, хлеб, хлеб. А без яго няма ні радасці, ні свята, ні самога жыцця.

Чалавецтва ведае жудасныя гады без хлеба, калі выміралі цэлыя вёскі і горада, цэлыя мясцовасці і краіны, так што ні адной вайне і ніводнай арміі і не снілася такое спусташэнне.

Ведаць цану хлебу, умець яго эканоміць, быць ашчаднымі і клапатлівымі гаспадарамі — гэта галоўныя пытанні грамадства. Вось чаму пытанне пра хлеб застаецца ў нас галоўным. Вось такім з’яўляецца ён — хлеб. Яго вялікасць Хлеб. Так давайце ставіцца да яго заўсёды з пашанай і павагай. Не шкадуем даць лусту хлеба галоднаму. Хлеб у свеце — вышэй за ўсё, ён — жыццё. І можа, хто-небудзь з маіх аднагодкаў стане кандытарам або пекарам і будзе дараваць людзям хлеб: Як ясьце вы караваі, Калачы смачныя ясьце, — Не забудзьцеся ухіліцца Хлебоделу за гэта!