Кожны чалавек, які прысвяціў сваё жыццё літаратурнай творчасці, рана ці позна задумваецца пра лёс літаратуры, на сваё прызначэнне, пра ролю асобнага чалавека ў жыцці краіны.

Роздумаў аб суадносінах высокай грамадзянскай пазіцыі з паэтычным мастацтвам прысвечана і верш Н. А. Някрасава «Паэт і грамадзянін», напісанае ў форме дыялогу. Ужо ў першай частцы верша мы бачым проціпастаўленне пазіцый грамадзяніна і паэта.

Першы заклікае свайго суразмоўцы да актыўных дзеянняў:

Пара ўставаць! Ты ведаеш сам, Які час наступіла.

Верш напісана ў 1856 годзе, у недалёкае мінулае сышло «змрочнае сямігоддзе», сказаўшы на духоўным развіцці рускага грамадства. Новы час патрабуе аднаўлення страчаных пазіцый, адраджэння былых ідэалаў, заснаваных на «всеобъемлю9shy; капусты кахання» да Радзімы.

З тваім талентам сорамна спаць;

Яшчэ сорамна ў часіну гора

Красу далін, неба і мора

І ласку мілай апяваць.

Так кажа грамадзянін, які патрабуе ад паэта актыўнай жыццёвай пазіцыі, порицая яго бяздзейнасць, абыякавы да праблем сучаснасці. Аддаючы перавагу спакойны шлях, апяваючы «красу нябёсаў», «ласку милой9raquo ;, паэт складае з сябе адказнасць за будучыню сваёй краіны. Але паэт хаваецца за словамі Пушкіна пра тое, што паэты «народжаны для натхнення, для гукаў салодкіх і малітваў».

Пазіцыя паэта ўвасабляе ў сабе супярэчнасці, якія ўзніклі ў рускай паэзіі тых гадоў, калі грамадска-палітычныя праблемы патрабавалі ўсебаковага асвятлення і замены «чыстага мастацтва» «граж9shy; грамадзянскія паэзіяй». Паэт захапляецца вершамі Пушкіна, выбраўшы верш ранняга перыяду творчасці вялікага паэта, калі яго грамадзянская пазіцыя была яшчэ ў самым пачатку свайго развіцця. Прыкрываючыся словамі аб «вдохновенье9raquo; і «гуках сладких9raquo ;, герой Някрасава імкнецца адысці ад любой адказнасці за сваю творчасць, далёкае ад надзённых праблем.

Доўгія дыялогі персанажаў напаўняюцца ўсё больш глыбокім сэнсам. Грамадзянін, спрабуючы абудзіць грамадзянскасць паэта, яркімі фарбамі апісвае сучасную яму рэчаіснасць, параўноўваючы яе з ноччу, якую

Мы дажываем баязліва,

Калі свабодна гойсае звер,

А чалавек цягнецца палахліва. Ўсеагульны абыякавасць да лёсу айчыны прымушае яго правесці паралель з караблём, які

. Бяжыць прыгожа, стройна,

І сэрца падарожнікаў спакойна,

Нiбыта замест карабля

Пад імі цвёрдая зямля.

Грамадзянін горка шкадуе, што ў ліхі час мала хто прытрымліваецца праўдзівай грамадзянскасці, часцей «кожны аддадзены пакланення адзінай асобы сваёй. ».

Адны — хціўцаў і злодзеі,

Іншыя — салодкія спевакі,

А трэція. трэція — мудрацы:

Іх прызначанасць — гутаркі. Грамадзянін зноў і зноў заклікае паэта ісці «ў агонь за гонар айчыны». Гібель «за перакананні, за любовь9raquo; не страшная, таму што жыццё, аддадзеная на карысць блізкага, будзе пражыта «нездарма».

Але паэт толькі пазяхае ў адказ на ўсе ўгаворванні грамадзяніна: «шчаслівы той маўклівы грамадзянін». Яму бліжэй «сцяжынка Торн», дзе ўсё знаёма і не падцікоўваюць небяспекі. Але яго суразмоўца непахісны ў сваіх перакананнях, актыўную жыццёвую пазіцыю ён ставіць вышэй за ўсё:

Паэтам можаш ты не быць,

Але грамадзянінам быць абавязаны! Мы бачым, што грамадзянін — сапраўдны патрыёт сваёй бацькаўшчыны, які нясе рэвалюцыйныя ідэі, які ратуе «свабоды хісткую ладдзю». Але паэт таксама не заўсёды быў гэтак апатычным. У заключнай частцы верша ён успамінае час, калі

Я ішоў у турму і да месца пакарання,

У суды, у бальніцы я ўваходзіў,

Ня паўтару, што там я бачыў.

Клянуся, я шчыра ненавідзеў!

Клянуся, я шчыра любіў! Упершыню за ўвесь апавяданне ў словах паэта чуецца запал. Грамадзянін ўсё-ткі «разбудил9raquo; яго, прымусіў шчыра хвалявацца, і нават апраўдвацца. Ён адкрывае сваю душу, якую так доўга хаваў за пустымі словамі: цяжкі быў яго творчы шлях, і ён прызнае сваю віну ў тым, што адступіўся ад ідэалаў, «склаў пакорліва рукі», і вынікам яго ганебнага страху стала спусташэнне душы, страта таленту, які азарае толькі жыццялюбівая людзей, здольных на поўную самарэалізацыю на карысць іншых.

Някрасаў, які прысвяціў усё сваё паэзію служэнню народу, перакананы, што паэт павінен выкарыстоўваць свой божы дарунак не для «сладких9raquo; пустаслоўем. Праўдзівая паэзія павінна быць адлюстраваннем сучаснасці, звонам, падымалым у бой за айчыну, за народ. Толькі паэт, які аддае сябе народу, можа стаць несмяротным.

Сачыненне на тэму «Паэзія ў жыцці чалавека»

Што такое слова? Ўсяго толькі тое, што дапамагае нам разумець адзін аднаго. А што такое паэзія? Гэта стыхія, у якой мы можам выказваць нашыя думкі, не баючыся асуджэння або неразумення. Калі чалавека наведвае муза ці прыходзіць натхненне, яго ўжо не ўтрымаць — энергія і радкі б’юць знутры, вырываюць сэрца і просяцца на паперу.

І вось, натхнёны чалавек бярэ ў рукі любы пішучы інструмент і пачынае тварыць. Пры гэтым патокі неабходных слоў кладуцца на лісты ў роўныя слупкі, падкрэсліваючы рыфмай канчаткі слоў для сугучнасць. Але не толькі рыфма ёсць у паэзіі, ёсць яшчэ і жыццё, чалавечае жыццё, якая нас акружае або якую мы хочам стварыць.

У асноўным, паэзія гэта верш. Але часта пад гэтым тэрмінам разумеецца ўсё прыгожае, што нас акружае, што нас натхняе на подзвігі і надае нам мудрасці. Складана было б прадставіць творчасць такіх вялікіх дзеячаў літаратуры, як Пушкін, для якога вершаваны памер і рыфмаваныя радкі служылі выразам ўласных эмоцый, выхаду сваёй дзікай энергіі пачуццяў і незвычайнага ўспрымання рэальнасці. А Маякоўскі, для якога паэзія стала «дырыжорскай» палачкай у «аркестры» духу чалавечага, зазываючы іх на подзвігі і паказваючы ім рэальнасць. Яшчэ і ўкраінскія паэты шанавалі рыфмаваныя радкі, выказваючы свае думкі, схаваным сэнсам паказваючы людзям сапраўдныя твары тых, каму яны так слепа і свята верылі. Гэта і Шаўчэнка, і Катлярэўскі, і многія іншыя, якія, «узброіўшыся» словам, неслі ў чалавечыя душы і сэрцы свет і свята, паказвалі жорсткасць рэальнасці і бязмежную фантазію чалавечага розуму.

Дзякуючы паэзіі, людзі могуць і выказаць, і прыняць многае, што ў ім жыцця не дае спакою і вярэдзіць сэрца. Але не кожнаму дадзена кіраваць словам, як якім-небудзь прыладай працы, толькі сапраўды годныя здольныя рыфмамі і радкамі распаліць у душах людзей вогнішча страсці і моц духу.