Калі мая мама крыўдзіцца на кагосьці з нас, членаў яе сям’і, яна кажа: «Чаму ты не падумаў пра мяне? Я ж таксама чалавек ». Гэта ў яе разуменні самы пераканаўчы аргумент. І сапраўды, быць чалавекам у агульнапрынятым паданні — гэта значыць мець думкі, пачуцці і жаданні, гэта значыць быць годным любові і павагі.
Крылатымі сталі словы горкаўскага Сацін: «Чалавек — гэта гучыць горда!» І мы часта не ўсьведамляем ў поўнай меры, да якой ступені гэта аб’ёмнае і «сур’ёзнае» паняцце, якую адказнасць яно накладвае на нас.
Такім чынам, «чалавек» як адзін з відаў жывых істот засяляе планету Зямля. Ёсць некалькі кардынальна процілеглых тэорый яго паходжання — ад «цынічна-прызямлёнай» тэорыі Дарвіна да містычнай гіпотэзы іншапланетнай прыроды Homo sapiens. Аднак, нягледзячы на рознагалоссі, усе навукоўцы сыходзяцца ў меркаванні, што чалавек адзіны ў трох іпастасях — біялагічнай, сацыяльнай і духоўнай. Што гэта значыць?
У сваім жыцці чалавек праяўляе сябе як істота біялагічная: ён валодае пэўнай анатоміяй і фізіялогіяй, у яго існуюць інстынкты і асноўныя патрэбы — у ежы, у адпачынку, бяспекі, працягу роду.
Аднак гэта — толькі частка патрэбаў чалавека. Ён не можа жыць, не выконваючы пэўных функцый у грамадстве, соцыуме. Усе мы за сваё жыццё выконваем мноства сацыяльных роляў — дзяцей, бацькоў, сяброў, студэнтаў, работнікаў, калегаў. Жыццё чалавека ў грамадстве, яго развіццё менавіта як сацыяльнага істоты навукоўцы называюць социогенезом (у адрозненне ад антрапагенезу — развіцця чалавека як біялагічнага істоты). Навукоўцы даказалі, што чалавеку неабходны асяродак іншых людзей, неабходна адчуваць сябе часткай «вялікага калектыву» — быць сацыялізаваныя, уключаным у жыццё грамадства. Толькі тады ён набывае спецыфічныя навыкі, якія адрозніваюць яго ад жывёлы, — гаворка, уменне ўзаемадзейнічаць з іншымі людзьмі, прыносіць карысць грамадству.
Але і гэта яшчэ не ўсё. Можна сказаць, што ў сваёй біялагічнай прыродзе чалавек рэалізуецца як асобіна, у сацыяльнай дзейнасці — як індывід. Але дасягнуць вышэйшай ступені развіцця чалавека на гэтай Зямлі — стаць асобай — яму дазваляе толькі духоўная сфера. Яна ўключае ў сябе пачуцці, эмоцыі, думкі індывіда, яго патрэбы ў самавыяўленні і творчасці, яго маральна-маральныя прынцыпы.
Чалавек як істота духоўная здольна думаць — выказваць меркаванні, рабіць высновы. Веліч чалавечай думкі, як мне здаецца, відавочна — дзівяць дасягненні чалавецтва ва ўсіх сферах жыцця, тэхнічны і культурны прагрэс. Але, безумоўна, чалавечая думка неідэальная: за час свайго існавання на зямлі мы здзейснілі мноства, парою трагічных, непапраўных, памылак. Але наша веліч заключаецца ў тым, што чалавецтва, хай павольна і з цяжкасцю, але прызнае гэтыя памылкі і імкнецца калі не выправіць, то больш ніколі іх не паўтараць.
Такім чынам, я лічу, што толькі стаўшы асобай, чалавек можа ў поўнай меры праявіць сябе ва ўсіх трох сферах дзейнасці — біялагічнай, сацыяльнай, духоўнай — ва ўсім, што складае яго быцьцё.
Што ж трэба зрабіць, каб стаць асобай? Гэта, на мой погляд, зусім не так проста, як можа здацца на першы погляд. Асоба — гэта той, хто ўсведамляе сваю індывідуальнасць і імкнецца выказаць сябе, у каго ярка выяўлена самасвядомасць, хто мае свае погляды і ўяўленні пра жыццё, міры і чалавеку ў соцыюме.
Аднак грамадства мае даволі косную і нерухомую структуру. У ім існуюць назапашаныя стагоддзямі погляды і ўяўленні аб тым, што добра і што дрэнна. Гэтых поглядаў прытрымліваецца большасць членаў соцыуму, гэта лічыцца сацыяльнай нормай. Такое становішча спраў, вядома, не спрыяе развіццю індывідуальнасцяў, бо няма гарантыі, што ўсе людзі будуць ўпісвацца ў нормы, устаноўленыя тым грамадствам, у якім яны жывуць.
Таму вельмі часта ўзнікаюць канфлікты чалавека са сваім асяроддзем. Гэта можа быць сям’я, школа, горад, краіна. Асобу, не падобную на іншых, імкнуцца ператварыць у «агульную масу», прыраўнаць да астатніх. Часта лёс такіх людзей страшная — яны ператвараюцца ў ізгояў, «белых варон». Але даволі часта здараецца і так, што пазней неардынарныя погляды гэтых людзей прызнаюцца адкрыццём, рэвалюцыяй, а потым і зусім ператвараюцца ў сацыяльную норму. Такія сутыкненні асобы і грамадства з’яўляюцца распаўсюджаным сюжэтам у літаратуры, ды і ў мастацтве наогул.
Такім чынам, калі разабрацца, быць чалавекам даволі складана і адказна. Каб у поўнай меры праявіць сябе, раскрыць свае здольнасці ў многіх сферах жыцця, патрабуецца вялікая ўнутраная праца, пастаяннае самаўдасканаленне. Акрамя гэтага, як мне здаецца, неабходна ведаць прынцыпы «прылады» гэтага свету, соцыума, чалавека; ведаць законы, па якіх яны існуюць.
Вядома, стаць «выдатнікам» ва ўсіх сферах жыцця немагчыма. Думаю, галоўная задача чалавека — вызначыцца, што для яго найбольш важна, і імкнуцца да дасягнення сваёй мэты. А таксама ніколі не забываць, што ён, у першую чаргу, чалавек — істота разумнае, здольнае мысліць і якое адчувае, на якім ляжыць вельмі адказная місія — рабіць жыццё ўнутры сябе і вакол сябе лепш, святлей, радасней. Думаю, у гэтым — галоўная мэта нашага жыцця на гэтай планеце.
0 чалавек прагледзелі гэтую старонку. Зарэгіструйся або увайдзі і даведайся колькі чалавек з тваёй школы ўжо спісалі гэта сачыненне.
/ Складанні / Складанні на вольную тэму / 11 клас / Я — чалавек
Мы напішам выдатнае складанне па Вашым замове ўсяго за 24 гадзіны. Унікальнае складанне ў адзіным экземпляры.
Выніковае складанне на тэму: Чалавек і грамадства
Аўтар: Guru · Апублікавана 2017/09/11 · Абноўлена 2017/10/10
Што такое асобны чалавек у бясконцай сеткі грамадскіх адносін? Гэта галоўны элемент грамадства, які ўвесь час з ім ўзаемадзейнічае. З самага дзяцінства мы социализируемся, прыстасоўваемся і жывем па тых правілах, якія дыктуе нам грамадскасць. Зусім не выпадкова яшчэ старажытнагрэцкі філосаф Арыстоцель называў чалавека «грамадскім жывёлам». Але соцыум не заўсёды дабратворна ўплывае на індывіда, часам пад яго уплывам ён губляе сваю індывідуальнасць і не толькі.
Так, у аповесці Купрына «Алеся» гераіня становіцца ахвярай грамадскіх забабонаў. Сяляне вераць, што яна — ведзьма, так як жыве ў лесе і збірае лячэбныя травы. Людзі ненавідзяць бедную дзяўчыну толькі за тое, што яна ад іх адрозніваецца. У спробе зблізіцца з калектывам дзеля каханага яна пакідае адасоблены край і ідзе ў царкву. Тады натоўп накінулася на яе і ледзь не забіла. Вось так спроба ўвайсці ў сістэму грамадскіх адносін ледзь не скончылася для гераіні трагедыяй, і такі зварот часта прымушае асобу скарыцца ціску і стаць такой жа, як усе. Алесю ад такой долі выратавала ўцёкі, але не ўсе могуць прымяніць гэты радыкальны метад.
Няма куды бегчы насельнікам ночлежке, героям п’есы Горкага «На дне». Калі разглядаць кожнага з іх паасобку, то перад намі нядрэнны чалавек, і нішто ў яго жыцці не прадвяшчала такога лёсу. Але ўсе разам людзі дна ўтварылі клоаку, з якой не выбрацца нікому з іх. Напрыклад, Сацін быў паспяховым і шчасным чалавекам, пакуль не пакараў крыўдзіцеля сёстры, атрымаўшы ў выніку пакаранне ў выглядзе турэмнага зняволення. Нават там мужчына захоўваў годнасць, адбыў тэрмін, але на волі ён выявіў, што за чалавека яго цяпер не лічаць, і грамадства нармальных людзей ад яго адвярнулася. Каб не памерці ад голаду, яму заставалася толькі працягваць ісці па крывой дарожцы. Так, адна сацыяльная група яго загубіла сваім абыякавасцю, а іншая зацягнула яго ў свае заганныя сеткі, не даючы ачысціцца. Сацін — ахвяра соцыума, які думае забабонамі і шаблонамі.
Такім чынам, нярэдка ўзнікаюць сітуацыі, калі чалавек не здольны нармальна жыць у сітуацыі, якая сістэме грамадскіх адносін. Часам ён змагаецца з пунктам гледжання і паводзінамі большасці, але часцей за ўсё забывае аб асабістым меркаванні і транслюе калектыўныя ўстаноўкі. Аднак, безумоўна, людзі павінны імкнуцца змяніць грамадства ў лепшы бок, пры гэтым не баючыся з яго боку папрокаў і вымоваў. Толькі тады можна дамагчыся прагрэсу.