Раман Аляксандра Сяргеевіча Пушкіна «Дуброўскі» з’яўляецца выкрывальным супрацьпастаўленьнем гонару падману, памешчыцкай улады прыгоннаму бяспраўю, разгульнай прапальванне жыцця бедняка існавання.

Пушкін ўвасобіў у вобраз Троекурова ўсе заганы дваранскай шляхты. Подлы падман лічыўся нормай сярод такіх багатыроў. Кіравацца высокімі маральнымі прынцыпамі лічылася ніжэйшых заняткам, доляй слабых свету гэтага.

Троекуров быў некіравальным ў сваіх дэспатычных схільнасцях і бясконцых здзеках не толькі над сваімі сялянамі, але і над гасцямі, роўнымі яму па саслоўя і рангу. Улада грошай зачыняла раты ўсім незадаволеным.

Такая з’ява звыкла для ходу гісторыі многіх дзяржаў. Не нова яно і для Расіі. Аўтар апісвае сітуацыю, якая склалася, ужываючы такія словы, абароты, параўнанні і выбіраючы сюжэты так, што чытачу становіцца ясна: пісьменнік з вялікім спачуваннем ставіцца да зняважанай бясчынствам баку. Выразна прасочваецца пушкінская іронія з нагоды бязмежжа, учыняць Троекуровым, то бок панскай шляхтай наогул.

Майстэрску параўноўвае аўтар жыццё сялян з сабачай доляй. У той час, калі людзі галадаюць і бядуюць з-за прагнасці і подласці памешчыка, яго сабакі атрымліваюць найсмачную ежу, медыцынскую дапамогу, догляд, не ведаюць што такое холад і тулянні.

Прататыпам Троекурова выступае Дуброўскі-старэйшы. Ён разважлівы, сумленны, прыстойны і справядлівы. Але адданасць высокім ідэалам аказваецца слабым звону манет і Троекуров незаконна атрымлівае маёнтак Дуброўскага ў свае ўладанні. Несправядлівасьць і падман зноў перамагаюць.

Сяляне не хочуць страшнай долі, але баяцца выказаць услых свае пратэсты. Мора людскіх жыццяў становіцца ўсё меней спакойным, прадракаючы будучую буру. Самай вялікай хваляй, набегла на памешчыцкія берага, стаў ашуканы спадчыннік Уладзімір Дуброўскі. Усе народнае абурэньне выплюхнулася ў яго помсты Троекурову.

Аўтар уклаў у вобраз Уладзіміра рамантычныя рысы і высокамаральныя прынцыпы. Аўтар ідэалізуе Дуброўскага, праводзячы нябачную паралель паміж яго чынам і надзеяй на светлую будучыню, на лепшую долю рускага народа.

Пушкін падводзіць апавяданне да перамогі дабра над злом, весялосці справядлівасці і росквіту сумленнасці сярод адносін у грамадстве. Ён пакідае шчыліну для вяртання змагароў справядлівасці, даўшы магчымасць Дуброўскі і таварышам знікнуць, пазбегнуўшы пакарання.

Вобраз памешчыка Троекурова ў аповесці Пушкіна «Дуброўскі»

Часта лічаць, што носьбітам асноўнай ідэі твора з’яўляецца станоўчы герой, што ў яго вобраз увасоблены тыя галоўныя думкі, дзеля якіх аўтар узяўся за пяро. Адкрыем старонкі аповесці, напісанай больш чым паўтара стагоддзя таму. Адно з ганебная з’ява царскай Расіі — прыгоннае права, ўзаконіць панаванне аднаго чалавека над іншым, якая ператварыла жывую душу ў чыё-то маёмасць, якое дало магчымасць спадару ўплываць не толькі на становішча іншага, але і вызначаць яго лёс, шчасце, распараджацца яго жыццём.

Аўтар малюе раскошную Патрэбны догляд Троекурова, адзначаючы, што іншы дваранін пазайздросціць «любы тутэйшай катушку», дзікія забавы рускага пана, калі госця нечакана вталкивают ў пакой да лютаму мядзведзя. Апісвае таксама бесцырымоннае зварот з гасцямі, прылюдна абразу іх за сталом. З настаўнікамі-гувернёр ён «не цырымоніцца і ўжо двух засек да смерці». Паколькі багатага самадура ніхто не спыняе, узнікае пачуццё ўсёдазволенасці, адчуванне сябе гэткім Царкоў, цэнтрам Сусвету.

У яго прамовы гучыць Самазадаволенага: «мой псароў Парамошка», «мой француз», ён камандуе спраўнік. Нават абедня ў храме не пачынаецца, таму што чакаюць Кірыла Пятровіча. Дз’ячок пагодзіцца хутчэй «брахаць на ўладыку, чым коса зірнуць на Кірыла Пятровіча».

Жаданне Троекурова «без усялякага права адабраць маёнтак» у старога сябра, таму што той не стрываў абразы, сведчыць аб тым, што для гэтага чалавека не існуе ніякіх маральных перашкодаў. Карыстаючыся заступніцтвам неўтаймоўнага хама, адкрывае рот дробнае гэтыя хамы. Жадаючы лёкайскай зрабіць паслугу, патураючы капрызам пана, прыгоннай псароў абражае суседа-памешчыка, чалавека, старэйшых за сябе па ўзросце і па становішчы, — маўляў, пан заступіцца, а прыгонныя сяляне зладзейску высякаюць дрэвы ў яго гаі — маўляў, пакуль яны разбяруцца паміж сабой, можна пажывіцца. Топча закон землеўладання і атрымання ў спадчыну прадажнае судзейскае племя — ім бо вельмі шмат каштуе.

Занадта рэдка трапляліся на шляху Троекурова людзі, для якіх гонар і годнасць былі вышэй за ўсё, каб здолець яму своечасова спыніцца, узводзячы хвілінны капрыз ў ступень жадання ўлады любым коштам. Разбэшчаны ўседазволенасцю, Кірыл Пятровіч разбэшчвае змешчаныя побач слабыя душы, сам пры гэтым губляючы годных суразмоўцаў і сяброў, саму здольнасць шчыра паважаць і любіць людзей.

Нават першы парыў сораму за стан старога сябра прадыктаваны больш эгаізмам, чым сардэчным удзелам: бо ўсе астатнія ў ягоным атачэньні, тыя, хто даўно падпарадкаваліся і скарыліся, — дробязь, мала дастойная павагі. Нават адзіную дачку ён выдасць замуж за тытул, за стан, угледзеўшы ў пажылым князю «роўнага сабе», не думаючы пра шчасце Машы.

З-за яго выкінуты з жыцця маладой, які падае надзею афіцэр Уладзімір Дуброўскі: страта бацькі, страта дома, крыніцы існавання, становішча ў грамадстве, замест якая пачынаецца ваеннай кар’еры або жыцця небагатага памешчыка — сумніўнае існаванне чалавека па-за законам. Яго, які прынёс усім столькі зла, які заслужыў пакарання, зьлітуецца з-за дачкі высакародны помсьнік. Троекуров ж не пашкадуе нікога, проста ён не падумае ні пра каго.

Чаму магчыма існаванне падобных троекуровых? Якая сіла стаіць за імі? Ганебная з’ява Расіі — прыгоннае права. Рабства людзей, якое ператварае ў рабства душы саміх спадароў. Асновы самадзяржаўя, супраць якога ўсё жыццё паўставаў Пушкін. Тыранія і дэспатызм, з якімі змагаліся лепшыя людзі Расіі. Старонкі аповесці «Дуброўскі», а дакладней страшны ў дзікай нялюдскасці сваёй, у неўтаймаваным эгаізме грубы Троекуров, які паказаны геніяльным паэтам як тыповая з’ява рускай рэчаіснасці, — гэта абвінавачванне, кінутае паэтам самадзяржаўе.