"Кандрат Крапіва Заўсёды ва ўсёй сваёй творчасці вылучаўся І вылучаецца выключнай Шчырасць, праўдзівасцю, высшай патрабавальнасцю. У гэтым ён сапраўдны прыклад для ўсіх нашых пісьменнікаў, Якія па-сапраўднаму бяруцца за нялёгкую прадаўжаць стварэння мастацкіх твораў. Ён ніколі ня спяшаецца, доўга працуе, але затое скурныя радок Яго дасканала апрацаваны".
"Ёсць Людзі, Якія маюць як Быццам ня Добра жыццё, ня адну біяграфію, — жыццё ІХ упрыгожвае многія тысячамі жыццяў, біяграфій! Дзелячыся в е мноствам людзей багацце сваёй душы Чалавек тады ня бяднее, а наадварот — узбагачаецца сілай народа, Яго ўдзячнасцю І любоўю. Такім Чалавек-сапраўдным сынам народу — мы называем І Кандрата Крапіву".
"Уся творчасць К. Крапівы трывай сваімі карэннямі Ці звязаныя з лёсам народа, вырасла в е самаго жыцця, шчодры, шаноўна І ўмела ўвабрала Ў сябе невычарпальнае багацце Жывой народнай мовы, сілы І мудрасці народнай".
"Шырокая, разнастайная І складаная Грамадская дзейнасць гэтага выдатнага сына беларускага народа. Кандрат Крапіва — пісьменнік ня Толькі Беларусі. " Антанас Венцлава, літоўскі пісьменнік
"Крапіва, безумоўна, Вялікі майстар байкі І камедыі, але ён і добре лірычны паэт, І цудоўны бытапісец. Дыяпазон Яго творчасці Вельмі шырокі, таму Што пісьменнік шырока глядзіць на жыццё І Глыбокая пранікае Ў Яго тайнікі, ён бачыць у Ім І гераічнае, І трагічнае, І смешнае".
"Для пяршыла гумарэсак К. Крапівы характэрны незласлівыя, жартоўныя інтанацыі".
"Супраць адсталасці, цемры І забабоннасці вёскі накіраваў гнеўную сатыру Кандрат Крапіва".
"Ён — майстра. Вялікія Таго, ён — Чараўнік, якому прырода адкрыла запаветнае слова, здольнае тварыць цуды: рабіць Волат кволага, вяртаць упэўненасць зняверанаму, адкрываць Вочы на праўду І крыўду".
"Яго скурная новая байка была радаснайпадзеяй І для чытачоў, І для ўсіх нас, пачынаючых пісьменнікаў".
"Калі б не было Кандрата Кандратавіча, то І мяне не было б, а, можа І ўсіх нас … 9quot;
"Ён Кожнаму з нас падарыў "акуляры9quot ;, Якія дапамагалі бачыць святло смешным".
"Байкі І сатырычныя творы Крапівы адразу атрымалі Ў літаратуры сталі "прапіску9quot ;, сталі творамі хрэстаматыйнымі, па якіх вучыцца глядзець на жыццё ўжо каторае пакаленне школьнікаў".
"Стыхія камічнага, якаючы выбухнула Ў крапівінскім таленце, была такой напорыстай, магутнай, Што адразу забяспечыла Паэт-сатырыку самую шырокую І ўдзячную аўдыторыю. Рагатала ўся Беларусь: байкі, вершы Кандрата Крапівы чыталі, атрымаўшы свежую газету І пасеўшы на прызбе, Вясковыя дзядзькі, без ІХ ня абыходзіліся самадзейныя спектаклі, сходкі, в е крапівінскімі прыпеўкамі ішлі Ў наступіла за новыя побыт рашучыя камсамольцы дваццатых І трыццатых гадоў".
"Можна зайздросціць пісьменніцкаму шчасціла Кандрата Крапівы, але разумней Будзе вучыцца Ў Яго. А вучыцца ёсць чаму, бо Крапіва Кандрат Кандратавіч в е тых старэйшых пісьменнікаў, у якіх ёсць чаму вучыцца — гэтя школа літаратурная, школа навуковая, школа чалавечая".
"Цяжкая пераацаніць плён сустрэчы выбраных Тэатр в е драматургіяй Кандрата Крапівы. Яна мелу найвялікшае значэнне для станаўлення Ў Тэатр Першы за ўсё грамадзянскай тэмы. Праблемы, Якія ўзнімаюцца Ў п’еса Крапівы, маюць агульначалавечае значэнне. Я як акцёр Быў Вельмі рады сустракацца з тыповымі, дасканага адшліфаванымі вобразамі".
"Мы, купалаўцы старэйшага пакаленне, в е Вялікай удзячнасцю І пашанай ставімся ды Кандрата Крапівы — чараўніка, чараўніка, які ўзбагаціў Нашы думы, веды, абудзіў у нас, прыглушаць ствараць дабро, служыць людзям".
"Усё, Што створана Кандрата Крапівой у галіне паэзіі, прозы, драматургіі, пад сілу Толькі вялікаму арыгінальнаму таленту пісьменніка-наватара, які ўвасобіў у сабе Адзінства жыцця І літаратуры".
"Яго тварыць уласцівы сплаў рэалізму, рамантыкі, гумару, непасрэднасці І філасофскай глыбіні. Яны сугучныя гадзіне І зразумелыя народу".
"Можа, менше, Чым пра Што, пісалася пра навуковую дзейнасць Кандрата Крапівы.А Яна гэткая ж шматабдымная, шматгранная, змястоўная, Глыбокая, як І Яго творчасць. Акадэмік, шматгадовы віцэ-прэзідэнт АН БССР Кандрат Кандратавіч Астраховіч (Крапіва) зрабіў надзвычай многа ня Толькі Ў развіцці беларускай мовы І навуковага Мовазнаўства, у развіцці тэарэтычных праблем літаратуры, але сваёй нястомнай арганізатарскай працай, сваёй Вялікай Грамадская-партыйнай зацікаўленасцю памогуць станаўленню І плённаму росту тых галін навукі, пра Якія Тры дзесяцігодзі назад мы І ня марылі. Пры Яго ўдзеле Акадэмія наук БССР ператварылася Ў Вельмі сур’ёзны І Вялікі цэнтар тэарэтычнай думкі І практычнага ўвасаблення многіх Выдатны ідэй, адкрыццяў, вынаходстваў, Якія рухаюць навукова-тэхнічны прагрэс".
"Байкам Кандрата Крапівы Суджан доўгі век не Толькі таму, Што пісьменнік падгледзеў сюжэты І характары для ІХ у жыцці, але І таму, Што Яны створаны на высокім мастацкім узроўні".
"Пад уражаннем прачытанага ён Яшчэ Ў Койданаўскім гарадскім вучылішчы спрабаваў пісаць сам. Гэтя былі вершы в е налёт "сусветнай тугі".
Кандрат Крапіва — байкапісец. Ідэйная накіраванасць баек, ІХ мастацкія асаблівасці. Сатыра І гумар у байках
Пра адметную асаблівасць І байкі як жанру, І сваёй творчасці таксама найлепшы сказаў сам байкапісец І драматург Кандрат Крапіва, растлумачыўшы ды ўсяго І Сэнс свайго псеўданіма:
Хто сустрэўся Быў са мною,
Дакрануўся раз ці два,
Дык той Веда ўжо, хто я:
Кандрат Крапіва (K.K. Атраховіч) паставіў Перад сабой мэту "ўмяшацца ў жыццё І сёе -тое Ў Ім падправіць". Скурныя творцы тую ж самую мэту рэалізуе І той жа мэты дасягае па-свойму, адпаведнымі Яго таленту сродкамі. Для Кандрата Крапівы такім сродкам, дзейснай зброяй, здольнай патрапіць ва ўсё І ўсіх, Што патрабуе ўмяшання І выпраўлення, з’яўляецца сатыра — злыя, здзеклівы смех. А жанры, у якіх гэтя зброяй можна патрапіць у"дзесятку9quot ;, — фельетоны, памфлеты, сатырычныя вершы І байкі. Абібокі, прыстасаванцы, падхалімы, п’яніцы, махляры, самаўпэўненыя І пыхлівыя дурні — даўно б аб’екты крапівінскага таленту. Дурань перастае Быць ваяўнічым І небяспечным, калі Яго дасціпна высмеяць.
Аднака байка ды ўсяго Яшчэ І філасофскі жанр. Мудрасць у байцы выяўляецца ня наўпрост, а іншасказальна — алегарычна. Алегорыя — іншасказанне, Перадача думкі І абстрактных паняццяў Праз прадмет (адушаўлёны ці неадушаўлёны) ці слоўна-вобразны знак: хітрасць — Праз Вобразы лісы, упартасць — Праз Вобразы Аслан. Раскрыць алегарычны Сэнс байкі — гэтя І значыць акрэсліць сам з сабою ідэйную накіраванасць.
У Вобразы дыпламаванага Барана сатырык высмеяў ваяўнічую шэрасць І дурасць, ахвочую ды варожасці знешніх "атрыбутаў9quot; сам з сабою "выключнасці9quot ;: званняў, дыпломаў, пасад, чыноў. У Вобразы махальніка Іванова — самую агідную якасць чалавекі: Страцім чалавечай годнасці, халуйства І падхалімства. У Вобразы Бабы, Што стала "памагаць. седзячы на возе", — бюракратаў, Якія пазашываліся Ў кабінетах І з усяе сілы імкнуцца пераканаць Усіх у сваёй кіпучай дзейнасці, а на сама справілася Толькі перашкаджаюць працаваць іншым. Яны — пухіры на Цэле народа, Яго крывасмокі. Без такіх бы "каня як чорт панёс", А в е імі — воз Ні в е месца.
У Вобразы саманадзейнага Каня ўвасоблены "ды славы прагныя, ды вузкія Ў плячах". Такія ня ўсведамляюць свайго бяссілля І нікчэмнасці, а вінавацяць Усіх навокал ці абставіны, Якія Быццам перашкаджаюць рэалізаваць ІХ "выключнасць9quot; І "геніяльнасць9quot ;.
У Вобразы ганарыстага Парсюка паказана ўся небяспечнасць пыхлівых І ганарыстых, бо такія пазбаўлены самакрытыкі, здольнасці бачыць, "Што Ў самога на лычы". Затое "ганарыстыя парсюкі" Вельмі падазроныя, помслівыя: "і так ён Падсвінака грызянуў, Што той за сажняў пяць адскочыў".
У Вобразы Палітычнай байкі "Сава, Асёл ды Сонца" сатырык "праўду едкіх слоў" адрасаваў ня Толькі фашысцкім словах спн І ІХ хаўруснікам. У байцы наогул паказана гусенічны дабра са злом. Перамога Ў гусенічны (у тым аптымізм пісьменніка) абавязкова Будзе належаць ДАбро рана ці позна, бо, "Каб Сонца засланіць, вушэй асліных малая".
I ўсё ж камічнага эфект, Такога, Каб "рагатала ўся Беларусь" (Як пра тое сказаў Іван Навуменка Ў артыкул, прысвечаным крапівінскаму таленту), сатырык дасягае Толькі, спалучыўшы трапнасць І загадкавасць алегорыі в е Выдатны створанай камічнай сітуацыяй.
Байка — эпічны жанр. Нездарма сам з сабою справядліва лічаць сатырычнай камедыяй у мініяцюры. A Ў камедыі, як І Ў любым драматычная творы, Аснова, па словах самога ж Крапівы, — гэтя канфлікт. Без Яго твор разваліцца. I для байкі як сатырычнай камедыі Ў мініяцюры Вельмі важная камічная сітуацыя на трывалым падмурку канфлікту, Што вырашаецца й Праз маналогі, а часцей — дыялогі.
Камічная сітуацыя — гэтя тая, у якой "героі9quot; вымушаны выявіць самы ганебныя Свае якасці, бо там для ІХ ужо падрыхтавана "пастка9quot ;, ня трапіць у якую можна Толькі "апублікаваўшы9quot; ўсе Сваё "даброты9quot ;. Каб пякучка-Крапіва змагла папячы рукі-ногі "многім абармотам", Трэба Ім палезці "за агуркамі". Кандрат Крапіва -геніяльны майстар І канфліктаў у тварыць, І камічных сітуацый.
Нагаданае Толькі самы кульмінацыйныя моманты камічных сітуацый некаторых баек Кандрата Крапівы І вызначым ІХ ролю Ў дасягненні мэты пісьменніка "сёе-тое Ў жыцці паправіць".
Але тут здарыўся скандал:
Пралезлі Праз хамут канёвы персі й ногі,
I затрымаўся ён аж ледзь на жываце.
"Ды славы прагныя ды вузкія Ў плячах" найлепшы выяўляюцца менавіта Ў справілася, у сітуацыі ўлады, на пасадзе. I тады ўсім становіцца відавочна, Што кароль жа галы! Відавочна, Што вялізны хамут не мог затрымацца на ІХ шыі, Што воз, Якога Яны так праглі, Нельга пацягнуць в е хамутом на жываце.
І наш Асёл за праця ўзяўся Шчыра:
Як можна вушы Сваё шырай
Ён растапырыў распластаў
І проці Сонца стаў.
Праўда, дабро непераможныя, І ўсе намаганні "сонца засланіць" аслінымі вушамі — марныя.
. Вось Толькі сядуў каляіну,
Плячах пад кола таркану
I к чорту воз перавярну.
Сіле Можа супрацьстаяць Толькі вялікая сіла, а "пад кола Жаба не падлазь" — такая філасофія байкі.
I дзіва дзіўнае было там цэлай часці,
Што можна в е халасты ды ўсе пяць куль папасці.
Падхалімства, як І зло наогул, — бязмежнае, у падхалімаў няма Ніякіх прынцыпаў, маралі.
I даўно б за дурасць гэту
Яго вучоным раз празвалі нейк на смех,
А Каб двара ня перабег,
На шыю прывязалі мету.
Аднака жа Перад Кошкаю пачаў ён ганарыцца.
Дурасць І тупасць самі па сабе ня існуюць. Яны Заўсёды Ў пары в е пыхай, высакамер’ем — псіхалагічна тонка заўважыў сатырык. I заадно папярэдзіў, Што Вялікая небяспека ідзе не пекла бараноў, а пекла бараноў дыпламаваных, не пекла дурасці І шэрасці, а пекла дурасці ваяўнічай.
Ці верыць Яшчэ вы, мілыя маі?
Ён (казёл) А Нават малако даe.
Падхалімства, пратэкцыянізм, дыктатура — таксама "жывёлы в е аднаго хлява". Мэты ІХ вядомыя, для дасягнення ІХ ня грэбуюць ніякімі сродкамі І на ўсё Гатава тыя, Што вядуць казлы ды ўлады. Яны будуць пець яму гімны І запэўніваць Усіх, Што ён А Нават малако дае.
Сатырык папярэджвае, Што Ў падобнае да сітуацыях, Каб не стацыі заложнікам інтрыг, шарлатанства жывёл "в е аднаго хлява", Важная ўсведамленне, Што малако "лепей кароўе".
Кампазіцыйна І бытавыя, І палітычныя байкі складаюцца з дзвюх частак: апавядальнай, у якой эфект камізму дасягаецца камічнай сітуацыяй І алегарычнымі вобразамі, І маралі, вываду. Адметнасцю гэтя часткі крапівінскіх баек з’яўляецца Трапны сфармуляваная філасофія. Многія ўдалыя, ёмістыя вобразныя выслоўі сатырыка сталі крылатымі: "Каб Сонца засланіць, вушэй асліных малая", "Другі Баран Ні "бэ9quot; Ні "мя9quot ;, а любіць гучнае імя", "Як ты свінню Ні Кліч, сам з сабою Заўсёды выдасць лыч", "Кіраваць-то ты кіруй, ды ня Вельмі туза"; "ды славы прагныя, ды вузкія Ў плячах", "памагаць, седзячы на возе".
Складанне па беларускай літаратуры: Кандрат Крапiва — байкапiсец. Тэматыка i Сацыяльна праблематыка Яго баек, iх мастацкiя асаблiвасцi.
Кандрат Крапiва — байкапiсец. Тэматыка i Сацыяльна праблематыка Яго баек, iх мастацкiя асаблiвасцi.
Байкi у БелАр. лiтаратуры — сталыя традыцыi. Я.Купала i Я.Колас зрабiлi бел. байку рэалiстычнай народнай. Кандрат Крапiва (К.К.) да жанру байкi звярнууся у 1922г., Калi пачау пiсаць па-беларуску. Асаблiвы росквiт К.К.-байкапiсца прыпадае на 1925-1929гг., Калi была напiсана вялікая частка баек. У 1927 г. байкi выйшлi асобнай кнiжкай, якаючы так i называеце "Байкi9quot ;. Крапiва зрабiу байку баявой зброяй БелАр. сатыры. К.К., як байкапiсцу ня Трэба было хаваць Свае думкi. Яго задача заключаецца ў Тым, Каб пры дапамозе канкрэтных, простых i даступных народу вобразау, раскрыць сутнасць той цi iншай жыццевай з’ява. Народны Погляд пiсьменнiка на рэчаiснасць, шырокае выкарыстанне фальклор, прыказак i прымавак надавалi мове Яго баек народны характар.
У Аснова многiх баек К.К. ляжыць прыказка. Напрыклад, "Баба в е калес, калесам лягчэй «- байка "Дзед i баба". Выкарыстоуваючы у байках прыказкi, Крапiва у пяршыла чаргу звяртае УВАГА на маралавы. К.К. як байкапiсец прадаужае Традыцыя Купалы i Коласа, алiгарычныя Вобразы творау якiх узяты в е жыццевага свету Беларусi. Крапiва захоувае тыя традыцыйныя характарыстыкi алiгарычных персанажау, якiмi надзяляе iх народ.
Тэматыка сатыры К.К. шырокая i разнастайная. Па тэматыцы байкi К.К. можна аднесцi ды маральна-бытавых Агульны-грамацкiх, закранаючых мiжнародныя i лiтаратурныя Праблемы. Прауда, такi падзел даволi умоуны. Пiсьменнiка чэрпае Матэрыялы в е жыцця цi в е фальклор. Даволi Шмат баек прысвечана Праблемы мастацтва i навукi ("Дзед i баба"). У свой гадзіну пiсьменнiка цiкавiлi мiжнародныя Падзеi, пытаннi Народнага, культурнага i гаспадарчага будаунiцтва.
Асаблiвае месца ў Першы перыяд Яго літаратурнае дзейнасцi займала Тэма грамадзкай Вайну. Асноунымi сродкамi, якiмi карыстауся К.К., з’яуляецца iронiя, гратэск, карыкатура. Каго б нi Брау байкапiсец у якасцi персанажау, ён зауседы траўні на увазе чалавечае грамадзтва. Байкапiсец ставiць персанажау, супраць якiх накiравана байка, у смешнае становiшча i паказвае несумяшчальнасць iх iмкненняу, звычак, паводзiн, учынкау в е Агульны-прынятымi нормамi маралi, прыстойнасцi, чалавечансцi. Байка канчаецца мараллю. У байцы спалучаюцца бытавыя сцэны, залеукi прырода, лiрычныя адступленнi, Дыялог. Мова байкi блiзка ды гутарковай. Байка пiшацца вольным Вяршыла.
Многiя баячныя Вобразы, створаныя К.К., сталi лiтаратурнымi тыпамi, а канцоукi баек — крылатымi выразамi. Байкапiсец шырока карыстаецца характэрнымi для народнай мовы зваротамi.
Вядомы драматург, сатырык, байкапiсец, ён Дауна заваявау прызнанне i лiтара. аутарытэт. Байкi, напiсаныя у 1922-25гг. — Шмат У чым класiчныя узоры калючай, задзiрiстай, гадзінам вельмi несправядлiвай у сваiх аценках маладнiкоускай паэзii. Сатырычны дыяпазон баек быу шырокi — даставалася у iх сусветнай буржуазii, польскiм панам, пiсьменнiка старэйшага пакаленне.
«Дыпламаваны баран". само слова "баран «стала сiнонiмам тупасцi i разумовай абмежаванасцi. Але пекла жывел розуму нiхто ня патрабуе. На гэтых рысах, спрадвеку замацаваных за баранам, пабудавана гэтя байка (1920 года). Смешная тое, Што ня Маючы розуму, баран вырашыу здабыць сабе славу iлбом. Што нi гаварыць, а ён у Яго быу трывалы. Iронiя тут вынiкае у падтэксту. Баран сапрауды заслужыу дыплом галава. Толькi ня Розум, а iлбом. Рознiца Памiж Тым, хто `н у сапрауднасцi, яму растлумчыла кошка, кажучы "Што заслужыу ен свой «дыплом» ня галава, аiлбом".