Ранняй раніцай служанка Ліза стукаецца ў спальню да паненцы. Соф’я адгукаецца не адразу: яна ўсю ноч гутарыла са сваім умілаваным, сакратаром бацькі Молчалиным, якія жывуць у гэтым жа доме.
Нячутна які з’явіўся бацька Соф’і, Павел Апанасавіч Фамусов, заігрывае з Лізай, якой ледзь атрымоўваецца адбіцца ад пана. Спалохаўшыся, што яго могуць пачуць, Фамусов знікае.
Слухайце дома або ў дарозе.
Выходзячы ад Соф’і, Молчалин ў дзвярах сутыкаецца з Фамусовым, які цікавіцца, што робіць тут сакратар ў гэтак ранні гадзіну? Фамусова, які ставіць у прыклад ўласнае «манаскае паводзіны», сяк-так супакойваюць.
Застаўшыся з Лізай ўдваіх, Соф’я летуценна успамінае аб так хутка прамільгнула ночы, калі яны з Молчалиным «забыліся музыкай, і час ішоў так плаўна», а служанка ледзь стрымлівае смех.
Ліза нагадвае спадарыні аб ранейшай яе сардэчнай схільнасці, Аляксандры Андрэевіча Чацкого, які ўжо тры гады вандруе ў чужых краях. Соф’я жа кажа, што яе адносіны з Чацкого не выходзілі за межы дзіцячай дружбы. Яна супастаўляе Чацкого з Молчалиным і знаходзіць у апошнім годнасці (адчувальнасць, нясмеласць, альтруізм), якіх няма ў Чацкого.
Нечакана з’яўляецца сам Чацкі. Ён засынае Соф’ю пытаннямі: што новага ў Маскве? Як пажываюць іх агульныя знаёмыя, уяўныя Чацкого смешнымі і недарэчнымі? Без усялякай задняй думкі ён непахвальна адклікаецца аб Молчалине, які, верагодна, зрабіў кар’еру ( «бо сягоння любяць бязмоўных»).
Соф’ю гэта кранае настолькі, што яна шэпча сам сабе: «Не чалавек, змяя!»
Ўваходзіць Фамусов, таксама не надта ўзрадаваны візітам Чацкого, і пытаецца, дзе Чацкі знікаў і чым займаўся. Чацкі абяцае пра ўсё расказаць ўвечары, паколькі ён яшчэ і дадому не паспеў заехаць.
У другой палове дня Чацкі зноў з’яўляецца ў доме Фамусова і распытвае Паўла Апанасавіча пра дачку. Фамусов насцярожваецца, ужо ці не пазначае Ці Чацкі ў жаніхі? А як бы адрэагаваў на гэта Фамусов? — у сваю чаргу цікавіўся малады чалавек. Фамусов ухіляецца ад прамога адказу, раячы госцю спачатку прывесці ў парадак справы і дамагчыся поспехаў па службе.
«Служыць бы рады, прыслугоўваць моташна», — заяўляе Чацкі. Фамусов папракае яго ў залішняй «гонару» і ставіць у прыклад нябожчыка свайго дзядзьку, які дамогся чыноў і багацця, да самазабыцця прислуживая імператрыцы.
Чацкого гэты ўзор ніяк не задавальняе. Ён знаходзіць, што «стагоддзе пакоры і страху» сыходзіць у мінулае, а Фамусова гэтыя «вальнадумных гаворкі» абураюць, ён і слухаць не жадае такіх нападак на «залаты век».
Слуга дакладвае аб прыбыцці новага госця, палкоўніка Скалазуба, якога Фамусов ўсяляк абходжвае, лічачы выгадным жаніхом. Скалазуб прастадушна выхваляецца сваімі службовымі поспехамі, якія дасягнуты зусім не вайсковымі подзвігамі.
Фамусов прамаўляе вялізны панегірык маскоўскаму дваранству з яго гасціннасцю, кансерватыўнымі дзядкамі, вяльможамі, уладалюбнага Матроны і ўмеюць сябе паднесці дзяўчынамі. Ён рэкамендуе Чацкого Скалазуб, прычым фамусовские хвалы для Чацкого гучаць амаль як абразу. Не вытрымаўшы, Чацкі выбухае маналогам, у якім абвальваецца на тых лісліўцаў і прыгоннікаў, што захапляюць гаспадара дома, выкрывае іх «слабодушие, розуму галечу».
Мала што зразумеў з прамоваў Чацкого Скалазуб згаджаецца з ім у ацэнцы напышлівых гвардзейцаў. Армія, на думку бравага служакі, ані не горш «гвардионцев».
Забягае Соф’я і кідаецца да акна з крыкам: «Ах, Божа мой, упаў, забіўся!» Аказваецца, гэта Молчалин «трэснуў» з каня (выраз Скалазуба).
Чацкі задумваецца: чаму так напалохана Соф’я? Неўзабаве прыходзіць Молчалин і супакойвае прысутных — нічога страшнага не адбылося.
Соф’я стараецца апраўдаць свой неасцярожны парыў, але толькі ўзмацняе зарадзіліся ў Чацкого падазроны.
Застаўшыся сам-насам з Молчалиным, Соф’я трывожыцца пра яго здароўе, а той занепакоены яе нястрыманасцю ( «Злыя языкі страшней пісталета»).
Пасля размовы з Соф’яй Чацкі прыходзіць да высновы, што яна не можа любіць такой нікчэмнай чалавека, але тым не менш б’ецца над загадкай: хто ж яе каханы?
Ладзіць Чацкі размову і з Молчалиным і яшчэ больш умацоўваецца ў сваім меркаванні: немагчыма любіць таго, чые годнасці зводзяцца да «ўмеранасці і акуратнасці», таго, хто не вырашаецца мець уласнае меркаванне і схіляецца перад знакамітасьцю і ўладай.
На вечар да Фамусову працягваюць з’язджацца госці. Першымі прыбываюць жонкі Горичевы, старыя знаёмыя Чацкого, з якімі ён гутарыць па-сяброўску, цяпло успамінаючы мінулае.
З’яўляюцца і іншыя асобы (княгіня з шасцю дочкамі, князь Тугоуховский і інш.) І вядуць пустыя размовы. Графіня-ўнучка спрабуе ўкалоць Чацкого, але ён лёгка і дасціпна парыруе яе выпад.
Горич ўяўляе Чацкого Загорецкого, прама ў вочы характарызуючы апошняга як «махляра» і «ашуканца», але той робіць выгляд, што ніколькі не зачэплены.
Прыязджае Хлястова, старая ўладная і ня церпіць ніякіх пярэчанняў. Перад ёй праходзяць Чацкі, Скалазуб і Молчалин. Добрая воля Хлястова выказвае толькі сакратару Фамусова, паколькі ён хваліць яе сабачку. Звяртаючыся да Соф’і, Чацкі іранізуе з гэтай нагоды. Соф’ю саркастычная гаворка Чацкого бесіць, і яна вырашае адпомсціць за Молчалина. Пераходзячы ад адной групы гасцей да другой, яна спакваля намякае на тое, што Чацкі, падобна, не ў сваім розуме.
Слых гэты адразу разносіцца па ўсёй гасцінай, а Загорецкий дадае новыя падрабязнасці: «Схапілі, у жоўты дом, і на ланцуг пасадзілі». Канчатковы прысуд выносіць графіня-бабуля, глухая і амаль якая выжыла з розуму: Чацкі — басурман і вольтерьянец. Увогуле хоры абураных галасоў дастаецца і ўсім іншым вальнадумцаў — прафесарам, хімікам, байкапісцам …
Чацкі, атупела бадзяга ў натоўпе чужых яму па духу людзей, сутыкаецца з Соф’яй і з абурэннем абвальваецца на маскоўскае дваранства, якое схіляецца перад нікчэмнасцю толькі таму, што яно мела шчасце нарадзіцца ў Францыі. Сам Чацкі перакананы, што «разумны» і «бадзёры» рускі народ і яго звычаі шмат у чым вышэй і лепш замежных, але яго ніхто не хоча слухаць. Усе кружацца ў вальсе з найвялікшым стараннасцю.
Госці ўжо пачынаюць разыходзіцца, калі стрымгалоў забягае яшчэ адзін стары знаёмы Чацкого, Репетилов. Ён кідаецца да Чацкого з распасцёртымі абдымкамі, з месца ў кар’ер пачынае каяцца ў розных грахах і запрашае Чацкого наведаць «сакрэтнасць саюз», які складаецца з «рашучых людзей», якія бязбоязна разважаюць пра «маці важна». Аднак Чацкі, які ведае цану Репетилову, коратка характарызуе дзейнасць Репетилова і яго сяброў: «шуміце вы і толькі!»
Репетилов перамыкаецца на Скалазуба, распавядаючы яму гаротную гісторыю сваёй жаніцьбы, але і тут не знаходзіць паразумення. Толькі з адным Загорецким атрымоўваецца Репетилову ўступіць у размову, ды і то прадметам іх абмеркавання становіцца вар’яцтва Чацкого. Репетилов спачатку не верыць слыху, але астатнія настойліва пераконваюць яго, што Чацкі — сапраўдны вар’ят.
Які затрымаўся ў пакоі швейцара Чацкі усё гэта чуе й абураецца на паклёпнікаў. Яго турбуе толькі адно — ці ведае Соф’я пра яго «вар’яцтве»? Яму і ў галаву прыйсці не можа, што менавіта яна распусціла гэты слых.
У вестыбюлі з’яўляецца Ліза, за ёй пляце заспаны Молчалин. Служанка нагадвае Молчалину, што паненка чакае яго. Молчалин прызнаецца ёй, што даглядае Соф’яй, каб не страціць яе сымпатыі і тым самым умацаваць сваё становішча, па-сапраўднаму ж яму падабаецца адна Ліза.
Гэта чуюць ціха якая надышла Соф’я і які хаваецца за калонай Чацкі. Ўгневаная Соф’я выступае наперад: «Жудасны чалавек! сябе я, сцен саромеюся ». Молчалин спрабуе адмовіцца стары ад сказанага, але Соф’я глухая да яго слоў і патрабуе, каб ён сёння ж пакінуў дом свайго дабрадзея.
Чацкі таксама дае волю пачуццям і выкрывае падступства Соф’і. На шум зьбягаюцца натоўп слуг на чале з Фамусовым. Ён пагражае адправіць дачку да цёткі, у саратаўскую глуш, а Лізу вызначыць у птушніцы.
Чацкі горка смяецца і над уласнай слепатой, і над Соф’яй, і над усімі аднадумцамі Фамусова, у грамадстве якіх і сапраўды цяжка захаваць розум. Усклічучы: «Пайду шукаць па свеце, / Дзе абражаны ёсць пачуццю куток!» — ён назаўжды пакідае некалі гэтак дарагі яму дом.
Сам жа Фамусов больш за ўсё заклапочаны тым, «што стане казаць / Княгіня Мар’я Алексевна!»
Пытанні і каментары
Нешта было незразумела? Знайшлі памылку ў тэксце? Ёсць ідэі, як лепш пераказаць гэтую кнігу? Калі ласка, пішыце. Зробім пераказы больш зразумелымі, пісьменнымі і цікавымі.
Не знайшлі пераказвання патрэбнай кнігі? Адпраўце заяўку на яе пераказ. У першую чаргу мы пераказваем тыя кнігі, якія просяць нашы чытачы.
Перакажам сваю любімую кнігу
У «Народным Брифли» мы разам пераказваем кнігі. Кожны можа ўнесці свой уклад. Мэта — усе творы свету ў кароткім выкладзе.
Сціснутае складанне на тэму: гора ад розуму
Школьнае сачыненне па тэме Грыбаедава гора ад розуму кароткі змест
Кароткі змест камедыі.
- ‘Data-html = «true»> Падзяліцца
- Дадаць адказ (0)
«Гора ад розуму» — гэта яшчэ адно з самых найвялікшых твораў Грыбаедава. У гэтай п’есе змяшалася ўсё — і рамантызм, і рэалізм і трохі класіцызму. Аўтар, сам таго не ведаючы, спрабуючы напісаць толькі камедыю, падняў вельмі важныя пытанні арыстакратычнага грамадства.
Быць моцным добра, быць разумным лепш ўдвая.
Мы знаёмімся з гераінямі камедыі тады, калі толькі пачынаецца раніца. Соф’я яшчэ не прачнулася і яе спрабуе абудзіць пакаёўка Ліза. Уся справа ў тым, што ўсю ноч паненка размаўляла з сакратаром бацькі і сваім умілаваным Молчалиным. Сам жа пан спрабуе прыставаць да служанкі, але тая дае яму адварот-паварот. Соф’я, прачнуўшыся, вырашыла распавесці Лізе аб тым, як казачна яна правяла ноч у кампаніі Молчалина і прыемных гукаў музыкі.
Ужо пасля абеду Чацкі сустракаецца з сакратаром гаспадара дома. Госць ўвесь час распытвае пра Соф’ю, што наводзіць Молчалина на думку, што Чацкі набіваецца ў жаніхі. Ён думае пра тое, як бы на ўсе адрэагаваў Фамусов. Але пан сцвярджае, што Чацкого трэба спачатку дамагчыся славы і чыну, а потым ужо думаць пра жаніцьбу.
Чацкі не жадае прыслугоўваць. У адказ на гэта Фамусов распавядае яму пра сваё дзядзька, які верай і праўдай служыў царыцы, таму дамогся такога павагі ў грамадстве. Але госць супраць усяго гэтага. Слуга дакладвае аб прыбыцці яшчэ аднаго госця. На гэты раз гэта Скалазуб, які так падабаецца Фамусову. Яны ўсе разам вядуць гутарку пра людзей служачых, але іх гутарка перарываецца паведамленнем Соф’і пра тое, што Молчалин ўпаў з каня.
У гэты час Соф’я распускае чуткі аб тым, што Чацкі сышоў з розуму. Ўсё з ёй згаджаюцца. Трохі пазней пра гэта даведаецца і сам герой, ён жадае высветліць, хто так гнюсна ашальмаваў яго. Молчалин прызнаецца Лізе, што яна яму падабаецца, а Соф’я патрэбна толькі для таго, каб атрымаць пасаду. Соф’я з Чацкого ўсё гэта чуюць. Паненка загадвае сакратару неадкладна прыбрацца з яе дома.
Многія, хоць сорамна ў тым прызнацца, З розумам людзей баяцца І церпяць пры сабе ахвотней дурняў.
Чацкі таксама збіраецца з’ехаць. Ён не можа жыць там, дзе яго ніхто не разумее. Ён прызнаецца, што ў грамадстве Фамусова і яго сяброў цяжка застацца пры сваім розуме. Фамусова трывожыць толькі адна думка. Ён не ведае, як на тое, што адбываецца адрэагуе княгіня.