Шырока вядомы той факт, што любая аўтарская літаратура і любы народны фальклор — адлюстраванне рэчаіснасці. Гістарычныя падзеі, шырока вядомыя і невялікага значэння — усе яны знаходзяць адлюстраванне як у фальклоры, так і ў іншай літаратуры. Сапраўды гэтак жа апісанне побыту, заняткаў людзей, прылады дома і гаспадаркі, у агульным, усіх дробязяў гістарычнай карціны эпохі. Усё гэта можна знайсці як у фальклорных творах, так і ў літаратуры, напісанай аўтарамі.
У любой рускай народнай казцы мы можаце ўбачыць апісанне старадаўняй хаты і маёмасьці ў ёй. Таксама даведацца каляндар, па якім жылі людзі: сеялі, жалі, вязалі снапы, капалі бульбу … Вядомая з казак, пераказаў і народных песень нават адзенне сялян мінуўшчыны: кафтан, лапці, спадніцы і плахты …
Скарбніца народнай гісторыі — гэта быліны. Звычайна яны апавядаюць пра вядомых падзеях у жыцці народа. Часта гэта паўстання альбо абарона роднай зямлі ад нападаў качэўнікаў. У прыклад можна прывесці быліны аб Іллі Мурамца, Алёша Паповіч і Дабрыня Нікіціч.
А як жа аўтарская літаратура ў Старажытнай Русі? З «Слова пра паход Ігараў» мы даведаемся аб зброі дружыны старажытных русічаў і аб ваенным справе на Русі. З «Аповесці мінулых гадоў» — пра прыладу цэркваў і манастыроў, хрышчэнні Русі і распаўсюдзе хрысціянства ў славян. З «Аповесці і Пятры і Фяўронні» — пра ўзаемаадносіны баяраў і простых людзей, пра шлюбных адносінах на Русі. З «Хаджэнні за тры моры» Апанаса Нікіціна — пра іншыя землях, аб адносінах паміж краінамі і пра спосабы падарожжаў.
У 18 стагоддзі з твораў Фонвизина, Ламаносава, Карамзіна і іншых класікаў літаратуры мы даведаемся пра прыладу расійскага грамадства. Аб становішчы спраў пры царскім двары, аб сістэмах чыноўніцкай і ваеннай службы, адукацыі, аб ладзе жыцця багатых памешчыкаў (пышна і з’едліва абмаляваў яго сатырык Фонвизин) і простых людзей, аб працы і бяздзейным ладзе жыцця расейцаў.
Такім чынам, са старонак твораў літаратуры на нас глядзяць людзі розных эпох. І мы можам паспяхова вывучаць гісторыю Русі па гэтых крыніцах.
Літаратура 18 стагоддзя ва ўспрыманні сучаснага чытача.
Літаратура 18 стагоддзя адбіла ў сабе ўсе гістарычныя падзеі, якія адбываліся ў тую эпоху. 18 стагоддзе адзначыўся ў першую чаргу рэформамі Пятра Першага, Расія абнавілася і еўрапеізаваць.
Станаўленне сусветнай дзяржавы і цяжар прыгону — усё гэта можна знайсці ў творах таго часу. Асноўнымі напрамкамі літаратуры таго часу былі класіцызм і сентыменталізм, варта адзначыць, што тычылася гэта не толькі Расіі.
Клясыцыстых бачылі асноўны канфлікт у выбары паміж абавязкам і пачуццём, прычым разважлівасць павінна абавязкова атрымаць верх ў сумневах, і асабістае павінна быць цалкам падпарадкавана дзяржаўнаму. Класіцызм навёў ў літаратуры строгі парадак, і доўгі час пісьменнікі таго часу прытрымліваліся «тэорыі трох штыляў» М.В.Ламаносава.
Апошняя чвэрць стагоддзя адзначыўся з’яўленнем новага літаратурнага кірунку. Сентименталисты стараліся дасягнуць ідэалу, звяртаючыся не да Ўсяленскага парадку, а да прыроды, да чалавечай душы, прычым душы нічым не вартага чалавека, які таксама можа пакутаваць. Сентименталисты першымі заявілі, што багацце ўнутранага свету чалавека не залежыць ад яго сацыяльнага статусу і становішча ў грамадстве.
Змянілася не адна эпоха, але і ў наш час людзей хвалююць тыя ж праблемы, што і ў мінулым. Жыццё ставіць нас у такія ж сітуацыі: мы выбіраем паміж абавязкам і пачуццём, паміж пачуццямі і грашыма, мучымся ад непадзеленага кахання, баімся змаладушнічаць, перажываем асабістыя трагедыі. Але, нягледзячы на падобны сюжэт, сучаснаму чытачу складана ўспрымаць літаратуру 18 стагоддзя.
Класіцызм, які прытрымліваецца строгіх абмежаванняў і дбае пра гармоніі, з яго стылем і лексікай здаецца нам не зусім зразумелым. Сентыменталізм з яго ажывелай прыродай і перажываннямі герояў нагадвае хутчэй казку.
За тры стагоддзі жыццё пайшла далёка наперад, тэхнічны прагрэс не стаяў на месцы, і светапогляд людзей кардынальна памянялася. Магчыма, камусьці сюжэты класічных твораў здадуцца беднымі, паводзіны герояў несучасным, але гэтыя шэдэўры літаратуры застануцца жыць у стагоддзях.